ELISA là gì? Nguyên tắc hoạt động, phân loại, ứng dụng

Trong lĩnh vực y sinh và nghiên cứu, việc phát hiện và định lượng chính xác các phân tử đích trong mẫu sinh học đóng vai trò then chốt. Xét nghiệm ELISA, một kỹ thuật xét nghiệm miễn dịch enzyme, là một công cụ mạnh mẽ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của các chuyên gia trong lĩnh vực này. Vậy ELISA là gì, hoạt động như thế nào và có những ứng dụng nổi bật nào? Bài viết này, Văn Minh sẽ cung cấp cái nhìn chi tiết về kỹ thuật xét nghiệm ELISA.

1. Xét nghiệm ELISA là gì?

Xét nghiệm ELISA là một kỹ thuật xét nghiệm trong phòng thí nghiệm sử dụng nguyên tắc của kỹ thuật ELISA để phát hiện và định lượng kháng nguyên hoặc kháng thể trong mẫu xét nghiệm. Xét nghiệm này có nhiều ưu điểm như độ nhạy cao, đặc hiệu cao, dễ thực hiện và chi phí tương đối thấp.

Được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý khác nhau. Tùy thuộc vào loại xét nghiệm, mẫu xét nghiệm có thể là máu, huyết thanh, nước tiểu, dịch não tủy,...

Xét nghiệm ELISA

2. Nguyên tắc hoạt động của xét nghiệm ELISA

Nguyên tắc hoạt động của xét nghiệm ELISA có thể được tóm tắt như sau: Đầu tiên, kháng nguyên hoặc kháng thể đặc hiệu được cố định trên bề mặt rắn như đĩa plastic. Tiếp theo, mẫu xét nghiệm được thêm vào đĩa. Nếu trong mẫu có chứa kháng nguyên hoặc kháng thể cần tìm, chúng sẽ liên kết với kháng thể hoặc kháng nguyên đã được cố định trên đĩa, tạo thành phức hợp kháng nguyên-kháng thể.

Sau đó, enzyme liên kết với kháng thể thứ hai đặc hiệu với kháng nguyên hoặc kháng thể cần tìm được thêm vào. Enzyme này sẽ liên kết với phức hợp kháng nguyên-kháng thể đã hình thành. Cuối cùng, cơ chất đặc hiệu cho enzyme được thêm vào. Enzyme sẽ xúc tác phản ứng chuyển đổi cơ chất thành sản phẩm có màu. Cường độ màu của sản phẩm phản ứng tỷ lệ thuận với lượng kháng nguyên hoặc kháng thể có trong mẫu xét nghiệm.

Nhờ nguyên tắc hoạt động này, xét nghiệm ELISA có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho phép phát hiện chính xác và định lượng các phân tử đích trong mẫu xét nghiệm.

3. Phân loại xét nghiệm ELISA

Tùy vào mục tiêu nghiên cứu và chẩn đoán, các loại xét nghiệm ELISA được phát triển dựa trên nền tảng kỹ thuật ELISA cơ bản, bao gồm:

ELISA trực tiếp: Đây là kỹ thuật đơn giản nhất, trong đó kháng nguyên được cố định trực tiếp lên bề mặt rắn, sau đó kháng thể được gắn enzyme sẽ liên kết trực tiếp với kháng nguyên. Ưu điểm của xét nghiệm này là quy trình nhanh, ít bước thao tác. Tuy nhiên, do kháng thể được gắn enzyme trực tiếp nên có thể gây ảnh hưởng đến khả năng liên kết kháng nguyên-kháng thể.

ELISA trực tiếp

ELISA gián tiếp: Khác với trực tiếp, ELISA gián tiếp sử dụng kháng thể thứ hai được gắn enzyme để phát hiện phức hợp kháng nguyên-kháng thể. Kỹ thuật này có độ nhạy cao hơn trực tiếp do tín hiệu khuếch đại từ kháng thể thứ hai. Tuy nhiên, có quy trình phức tạp hơn và mất nhiều thời gian hơn.

ELISA cạnh tranh: Kháng nguyên trong mẫu sẽ cạnh tranh với kháng nguyên đã được cố định sẵn để liên kết với một lượng kháng thể giới hạn. Thường được sử dụng để định lượng kháng nguyên với nồng độ thấp.

ELISA cạnh tranh

ELISA kẹp: Còn được gọi là ELISA sandwich, sử dụng hai kháng thể khác nhau cùng nhận diện một kháng nguyên. Có độ nhạy và độ đặc hiệu cao do sử dụng hai kháng thể. Tuy nhiên, yêu cầu sử dụng kháng thể chất lượng cao và có khả năng nhận diện các epitope khác nhau trên cùng một kháng nguyên.

ELISA kẹp

4. Ứng dụng của xét nghiệm ELISA

Xét nghiệm ELISA đóng vai trò then chốt trong nhiều lĩnh vực, từ y tế, nghiên cứu đến nông nghiệp và kiểm nghiệm thực phẩm.

Trong y học, chúng được ứng dụng rộng rãi để chẩn đoán các bệnh truyền nhiễm như HIV, viêm gan B, cũng như các bệnh lý tự miễn, ung thư và dị ứng. ELISA cũng là công cụ đắc lực trong nghiên cứu y sinh, hỗ trợ nghiên cứu cơ chế bệnh sinh, đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị và phát triển vắc-xin mới.

Không chỉ giới hạn trong lĩnh vực y tế, kỹ thuật còn được ứng dụng trong nông nghiệp để phát hiện mầm bệnh thực vật, góp phần nâng cao năng suất cây trồng. Ngoài ra, trong kiểm nghiệm thực phẩm, ELISA hỗ trợ kiểm soát an toàn thực phẩm bằng cách phát hiện các độc tố và vi sinh vật gây bệnh trong thực phẩm.

Với độ nhạy, độ đặc hiệu cao cùng quy trình thực hiện tương đối đơn giản, xét nghiệm ELISA đã và đang khẳng định vị thế quan trọng trong nghiên cứu và chẩn đoán y tế. Hy vọng với những thông tin Văn Minh vừa chia sẻ bạn sẽ có thêm kiến thức về loại xét nghiệm này. 

CÔNG TY TNHH VĂN MINH

Trụ sở chính: Số 55 Phùng Hưng – Hoàn Kiếm - Hà Nội

Liên hệ: (+84) 243 9271027 - 9271028 – 9272364

Fax: 043. 8284434

Email: sales-hn@vanminh.com.vn

Website: https://vanminh.com.vn/ 

Văn Minh chân thành cảm ơn và rất hân hạnh được phục vụ Quý Khách.

MỜI QUÝ KHÁCH XEM THÊM CÁC SẢN PHẨM KHÁC CỦA CHÚNG TÔI TẠI ĐÂY: